สะกดจิตตนเองโดยไม่รู้ตัว

- ขอนอบน้อมแด่พระพุทธเจ้าซึ่งเป็นผู้ไกลจากกิเลสตรัสรู้เองโดยชอบมีคุณเป็นเอนกอนันต์ได้ตรัสธรรมคำสอนอันเป็นเครื่องออกจากทุกข์ที่ประเสริฐนั้นให้เราได้รับรู้
- ขอนอบน้อมแด่พระพธรรมซึ่งพระพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้วมีความหมดจดงดงามไม่มีธรรมใดยิ่งกว่าทั้งขั้นต้นขั้นกลางและที่สุดเป็นธรรมคำสอนซึ่งเป็นหนทางแห่งการพ้นจากทุกข์ทั้งสิ้นนี้
- ขอนอบน้อมแด่พระสงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ปฏิบัติดีแล้วเป็นผู้ที่ควรแก่เขากราบไหว้ต้อนรับเป็นผู้เผยแพร่พระธรรมอันประเสริฐยิ่งแล้วของพระพุทธเจ้าให้ผู้อื่นได้ปฏิบัติตามทางพ้นทุกข์ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้เองโดยชอบได้ตรัสธรรมนั้นไว้ดีแล้ว

บัดนี้กระผมใคร่ขอสาธยายธรรมเรื่อง "การสะกดจิตตนเองโดยไม่รู้ตัว" อันที่ผมได้ประสบพบเจอและได้เห็นในผู้ปฏิบัติธรรมบางท่านก็ได้ประสบพบเจอเช่นกันหากผมได้กล่าวผิดพลาดในข้อธรรมเป็นการบิดเบือนพระธรรมใดๆที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้วนี้ขอให้พระรัตนตรัยและท่านทั้งหลายโปรดอดโทษไว้แก่ผมและช่วยตักเตือนชี้แนะเพื่อให้ธรรมอันที่ผมจะกล่าวนี้ที่คิดว่าประกอบไปด้วยประโยชน์ได้สำเร็จประโยชน์แก่ท่านทั้งหลายที่ยังความทุกข์อยู่ดังนี้

คนเราทุกคนจะต้องมีสิ่งที่พอใจยินดีและไม่พอใจยินดีในที่นี้จะกล่าวถึงสภาพจิตที่ปรุงแต่งในทางอกุศลที่เราไม่ต้องการให้มันเกิดขึ้นกับใจ
เช่นไม่คิดถึงกามไม่คิดอกุศลต่อพระพุทธพระธรรมพระสงฆ์ไม่นึกโกรธแค้นเป็นต้น

- เราทุกคนที่ปฏิบัติธรรมเจริญสติย่อมรู้ดีว่าอกุศลจิตในตนเองมีมากน้อยเพียงใดเกิดขึ้นมากน้อยแค่ไหนบางครั้งฟังธรรมอยู่ปฏิบัติธรรมอยู่เจริญวิปัสนากรรมฐานอยู่จิตก็ส่งออกนอกคิดโกรธแค้นก็มีเสียใจก็มีนึกเรื่องกามตัณหาก็มี(ทุกเรื่องที่เป็นความใคร่ได้ยินดีปารถนาใคร่ได้ที่จะเสพย์ดั่งใจต้องการในที่นี้ผมไม่เจาะจงเฉพาะกามราคะ)

- เมื่อตัวรู้เกิดขึ้นเราก็เกิดความไม่พอใจยินดีในสิ่งที่ปรุงแต่งใดๆที่เรามองว่าไม่ดีเป็นอกุศลนั้นๆใช่ไหมครับบ้างก็บอกว่าไม่เอาๆไม่คิดคิดไม่ได้ห้ามคิดนี่ไม่ดีเป็นต้น

- แต่รู้ไหมครับว่ายิ่งเราคิดสวนกระแสดังข้างต้นนี้มากเท่าไหร่เราก็ยิ่งจะให้ความสำคัญในสิ่งนั้นมากเท่านั้นยิ่งสำคัญมั่นหมายไว้ในใจมากเท่าไหร่ก็ยิ่งตรึกถึงนึกถึงตรองถึงคำนึงถึงมันมากเท่านั้น
เช่นผมตั้งใจว่าจะปฏิบัติธรรมจะไม่นึกถึงกามารมณ์ใดๆผมก็สำคัญมั่นหมายมันไว้อย่างนี้ในใจก็ตรึกนึกระลึกมันไปอยู่อย่างนั้นแต่พอปฏิบัติธรรมใจที่สำคัญมั่นหมายไว้นั้นมันก็มาระลึกตรึกถึงถึงเรื่องนั้นทันทีอย่างแก้ไม่หายเป็นอกุศลจิตที่ทรมานมากนี่จะเห็นว่าเพราะจิตยังเข้าไม่ถึงในสภาวะธรรมอันควรแก่การละนี้โดยจริตของผมจึงทำให้ยิ่งอยากตัดมันยิ่งจำยิ่งคิดยิ่งนึกยิ่งคำนึงถึงมากขึ้นยิ่งกว่าเดิมจนกลายเป็นการสะกดจิตตนเองให้ตรึกถึงนึกถึงตรองถึงคำนึงถึงอยู่เนืองๆตลอดเวลาไปเลยยิ่งไม่อยากตรึกนึกคิดยิ่งอยากลืมอยากหนีก็ยิ่งคิดยิ่งเจอ

- อาการเช่นนี้ผู้ปฏิบัติหลายท่านก็คงพบเจอเช่นกันโดยเฉพาะผู้ปฏิบัติใหม่หรือผู้ที่มีจริตคล้ายคลึงกับผม(ขอไม่กล่าวถึงว่าจริตแบบใดนะครับอิอิ) วันนี้ผมได้พบเจอทางออกเมื่อวันหนึ่งผมทำสมาธิแล้วถอยออกมามองรูปพระพุทธเจ้าอยู่พิจารณาว่าทำไมจึงไปติดใจติดคิดอย่างนั้นจะแก้อย่างไรก็ได้แนวทางดังนี้ครับว่า

วิธีเจริญจิตเพื่อแก้ไข

เริ่มต้นที่เรียนรู้ในทุกข์และสมุทัยในอริยะสัจ๔เป็นเบื้องต้นก่อนนะครับ

ยกตัวอย่างหากคิดถึงเรื่องกามราคะในขณะปฏิบัติกัมมัฏฐานอยู่หรือขณะจิตที่กำลังดำเนินไปในชีวิตปกติ

1. รู้ในทุกข์เราทุกคนย่อมรู้ดีว่าทุกข์ที่เกิดขึ้นในขณะจิตนั้นเกิดมาแต่ความไม่พอใจยินดีที่ไปตรึกนึกคิดถึงสิ่งเหล่านี้ทำให้เกิดความขุ่นมัวใจอย่างมักอึดอัดใจฝืดเคืองใจคับแค้นใจก่อเกิดความร่ำไรรำพันโศรกเศร้าเสียใจเป็นต้น

2. รู้ในสมุทัยคือเหตุแห่งทุกข์สิ่งนี้ควรทำให้แจ้งเพราะนำพาไปสู่ทางดับทุกข์จากสิ่งนี้ได้เช่นเมื่อตรึกนึกในอกุศลจิตคำนึงถึงเรื่องกามราคะนั่นเป็นเพราะว่าใจเราให้ความสำคัญกับมันมากยิ่งสำคัญสิ่งใดมากก็ยิ่งตรึกนึกคิดมากที่เกิดความสคัญมั่นหมายแก่ใจก็เพราะเรามีความพอใจยินดีและไม่พอใจยินดีในสิ่งนี้นี้อยู่มากยิ่งเมื่อใจเราตั้งใจปารถนาไว้ว่าเวลาปฏิบัติธรรมอยู่นี้เราจะไปคิดถึงมันไม่ได้เวลาทำบุญให้ทานอยู่เราจะคิดถึงมันไม่ได้เวลาเราฟังธรรมอยู่เราจะคิดถึงมันไม่ได้มันก็ยิ่งตอกย้ำจิตใหเกิดสัญญาจดจำให้ความสำคัญมั่นหมายไว้ในใจทับถมเข้าไปเรื่อยๆจนอัดปะทุขึ้นมาแทนเช่น

- เมื่อถึงเวลาที่เรากระทำการใดๆเช่นปฏิบัติธรรมฟังธรรมระลึกถึงพระพุทธพระธรรมพระสงฆ์อยู่นั้นที่เราบอกใจตนเองให้จดจำแล้วทำงานไปโดยไม่ไปตรึกนึก-คำนึงถึงกามคิดไม่เห็นแก่ได้ไม่คิดขุ่นมัวใจเป็นต้น
- แต่ด้วยการที่เราให้ความสำคัญมั่นหมายของใจไว้อย่างนั้นมันก็เลยกลับเป็นเกิดจุดบกพร่องของการทำงานทำให้ใจเรากลับย้อนไปตรึกนึกถึงเรื่องนั้นย้ำคิดย้ำทำเรื่องกามราคะหรืออกุศลจิตใดๆอยู่เนืองๆแทบจะทุกขณะจิตแทนเลยทันที(อาการนี่ผมตั้งศัพท์ใหม่ว่า BUG ของจิตจะผิดไหมนี่ครับอิอิ)
- นี่แสดงให้เห็นว่าจิตและเจตสิก(ความปรุงแต่งจิต) เป็นอนัตตาคือไม่มีตัวตนอันที่เราจะไปบังคับยึดถือยื้อฉุดจับต้องให้มันเป็นไปดั่งที่ใจเราต้องการได้
- ทีนี้โดยปกติเมื่อเรานึกถึงมันใจเราจะห้ามมันว่าคิดอย่างนี้ไม่ได้บ้างต้องไม่คิดบ้างไม่ต้องการอย่างนี้บ้างทำให้เกิดความขัดเคืองใจฝืนใจเกิดความไม่พอใจยินดีขุ่นมัวใจขึ้นมาทันที (บางท่านเมื่อจิตสงบหรือรู้ทันมันเกิดก่อนที่จะสมมติปรุงแต่งเรื่องราวใดๆมันก็ดับไปได้แต่มันก็จะปะทุขึ้นอยู่เนืองๆไม่หายไป)

3. ทางแก้ไขคือ

3.1 พึงยกจิตที่เป็นตัวรู้(สติ) เข้าสู่ทางสายกลางมีกาย-วาจา-ใจสุจริตแล้ววางใจไว้กลางๆในกุศลจิตไม่หยิบจับเอาความพอใจยินดีและความไม่พอใจยินดีใดๆจากความตรึกนึกคิดนั้นๆ

3.2 แล้วเจริญสติขึ้นรู้พิจารณาตามมันว่าเราพอใจยินดีในสื่งใดอยู่เราติดข้องใจยินดีสิ่งใดเราหวังปารถนาสิ่งใดอยู่จึงเกิดเช่นนี้
เช่นตรึกนึกถึงกามราคะขณะทำสมาธิหรือกำลังระลึกกราบไหว้พระรัตนตรัยหรือขณะทำบุญทำทานเมื่อเกิดตัวรู้(สติ)ขึ้นมาก็ให้รู้ตามมันไปทันที ("การรู้ตามไป" ของผมคือเมื่อรู้ว่าอกุศลจิตนี้ปรุงแต่งจิตก็ให้พิจารณาตามรู้ในสมุทัยของสิ่งที่ทำให้เกิดอกุศลจิตนั้นๆ) ให้ย้อนพิจารณาว่ากามราคะอกุศลจิตที่เกิดขึ้นมานี้เพราะเราไปติดพอใจยินดีในรูปติดพอใจยินดีในการได้กระทบสัมผัสติดพอใจยินดีในความรู้สึกจากการที่ได้กระทบสัมผัสรับรู้นั้นๆเป็นต้น

3.3 เมื่อรู้ว่าเราพอใจยินดีสิ่งใดๆไว้ในใจสำคัญมั่นหมายมันไว้ยังไงให้สูดลมหายใจเข้า-ออกยาวๆแรงๆสัก 1-5 ครั้งเป็นการเรียกสติคืนมาก่อน(การหายใจเช่นนี้ช่วยได้แม้กระทั่งการตกจากฌาณจิตซึ่งหลวงพ่อปานวัดบางนมโคได้สอนไว้ในวิธีแก้ขั้นต้น)
- จากนั้นหายใจเข้า-ออกปกติ
- พึงเจริญขึ้นรู้ทันจิตหรือความปรุงแต่งใดๆในจิตตานุสติปัฏฐานเวทนานุสติปัฏฐาน
- โดยพึงระลึกปฏิบัติในอานาปานบรรพ ดูเพิ่มเติมเรื่องอาปานานสติที่พระพุทธเจ้าตรัสสอนได้ตาม Link นี้ครับ http://www.watkoh.com/forum/showthread.php?4251-อาปานานสติสูตร ซึ่งเป็นแนวทางปฏิบัติที่พระพุทธเจ้าตรัสสอนในมหาสติปัฏฐานสูตร
- คำระลึกบริกรรมในจิตและเวทนานี้ผมมีการเปลี่ยนคำบริกรรมให้รู้ตามทันในสภาพที่เกิดขณะนั้นโดยผมใช้คำว่า "ช่างมัน" เพื่อเป็นการที่เราเตือนสติเราว่ามันไม่มีความสำคัญมั่นหมายใดๆแก่เราเราอย่าไปติดข้องใจหรือใส่ใจอะไรกับมันแม้เมื่อมันเกิดขึ้นในขณะจิตนั้นมันก็ไม่ได้สำคัญสิ่งใดเป็นการลดความสำคัญมั่นหมายลงไปแต่การหายใจเข้า-ออกพร้อมระลึกรู้จิต-เวทนานี้ต้องปฏิบัติตามที่พระพุทธเจ้าสอนทุกอย่าง
- เราต้องเข้าใจในอาปานานสติอย่างถ่องแท้เพราะอาปานานสตินี้กว้างมากไม่ว่าจะเป็นพระอริยะเจ้าองค์ใดในประเทศไทยไม่ว่าจะเป็นสายพระป่าหรือพระบ้านก็จะเน้นลมหายใจเป็นหลัก
- ดั่งหนังสือเล่มหนึ่งกล่าวถึงแนวทางหลวงปู่มั่นก็กล่าวว่าสิ่งที่พระพุทธเจ้ารู้สิ่งแรกไม่ใช่อะไรที่ไหนสิ่งนั้นคือลมหายใจเข้าออกในกายคตาสตินี่เอง
- แม้พระราชพรหมญาณหรือหลวงปู่ฤๅษีลิงดำท่านก็ให้เน้นลมหายใจเป็นหลักแล้วค่อยทรงอารมณ์
- การที่เราจะรู้ลมหายใจเข้าออกในอาปานานสติได้ถูกต้องและตรงตามลมหายในในขณะนั้นผมอาศัยภาวนาพุทธ-โธโดยระลึกจิตลากเสียงยาว-สั้นตามลมหายในในขณะนั้นบางครั้งเราหายใจเข้ายาวแต่หายใจออกสั้นก็มีบางครั้งเราหายใจเข้าสั่นแต่หายใจออกยาวก็มีบางครั้งหายใจเข้าสั่นหยุดแล้วให้ใจเข้าอีกก็มีและลมหายใจนี้ต่อไปได้กว้างหมดในทุกสายปฏิบัติใน๔๐กัมมัฏฐาน

หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความพอใจยินดีในสิ่งนี้ๆยังมีอยู่(สิ่งที่เป็นสมุทัย) ช่างมันเถอะความพอใจยินดีนี้
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความพอใจยินดีในรูปยังมีอยู่ช่างมันเถอะความพอใจยินดีในรูปนี้
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความพอใจยินดีที่ได้รับรู้การกระทบสัมผัสในสิ่งนี้ยังมีอยู่(ผัสสะ) ช่างมันเถอะความพอใจยินดีจากการได้รับรู้การกระทบสัมผัสนี้
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความปารถนาในสิ่งนี้ๆยังมีอยู่(สิ่งที่เป็นสมุทัย) ช่างมันเถอะความปารถนาพอใจใคร่ได้นี้
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความสำคัญมั่นหมายของใจในสิ่งนี้ช่างมันเถอะ(สิ่งที่เป็นสมุทัย) ช่างมันเถอะความสำคัญมั่นหมาย
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความติดข้องใจในสิ่งนี้ช่างมันเถอะ(สิ่งที่เป็นสมุทัย) ช่างมันเถอะความติดข้องใจ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความขุ่นมัวใจในสิ่งนี้ช่างมันเถอะ(สิ่งที่เป็นสมุทัย) ช่างมันเถอะความขุ่นมัวองใจ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าเวทนา(โสมนัสโทมนัสสุขทุกข์เกิดสิ่งใดระลึกสิ่งนั้น)นี้ช่างมันเถอะช่างมันเถอะเวทนานี้(โสมนัสโทมนัสสุขทุกข์เกิดสิ่งใดระลึกสิ่งนั้น)
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าความปรุงแต่งจิตนี้ช่างมันเถอะ(สังขารขันธ์จิตสังขาร) ช่างมันเถอะความปรุงแต่งจิตนี้
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าสิ่งเหล่านี้ไม่มีสำคัญใดๆแก่ใจเราอีกแล้ว

- การปฏิบัติเช่นนี้ไม่ต้องไประลึกหรือกระทำจิตให้ขัดใจความปรุงแต่งนั้นๆมันซึ่งจะทำให้เกิดอาการฝืนอัดอั้นคับแค้นกายใจขึ้นจะกลายเป็นการตอกย้ำสะกดจิตตนเองให้นึกถึงมันอยู่เนืองๆแทนที่จะดับมันได้
- การปฏิบัตินี้เป็นการรู้ทันแล้วพิจารณาละความสำคัญมั่นหมายในสิ่งนั้นๆของใจลง

หากดูเป็นคำบริกรรมที่ยาวให้พอจารณาตามอีกนัยยะปฏิบัติแกรูปแบบหนึ่งดังนี้ว่า
สูดลมหายใจเข้า-ออกยาวๆแรงๆสัก 1-5 ครั้งเป็นการเรียกสติคืนมาก่อน(การหายใจเช่นนี้ช่วยได้แม้กระทั่งการตกจากฌาณจิตซึ่งหลวงพ่อปานวัดบางนมโคได้สอนไว้ในวิธีแก้ขั้นต้น) จากนั้นหายใจเข้า-ออกปกติพึงเจริญขึ้นรู้ทันจิตหรือความปรุงแต่งใดๆดังนี้ว่าหายใจเข้า-ออกระลึกว่ากามหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าคิดหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าจิตสังขารปรุงแต่งหนอหรือปรุงหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าพอใจหนอๆหรือยินดีหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าติดข้องใจหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าขุ่นมัวหนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่ารู้หนอๆ
หายใจเข้า-ออกระลึกว่าเวทนาหนอๆ(โสมนัสเวทนาโทมนัสเวทนาสุขเวทนาทุกข์เวทนาเฉยๆเกิดสิ่งใดระลึกสิ่งนั้น)

3.4 ถ้ายังไม่สามารถดับมันได้ให้ระลึกพิจารณาให้เห็นถึงสมุทัยจากสิ่งที่เราตรึกนึกสำคัญมั่นหมายไว้ในใจอยู่นั้นแล้วพึงเจริญพิจารณาในจิตว่า
- ธรรมชาติใดคิดธรรมชาตินั้นชื่อว่าจิต : ดังนั้นธรรมชาติของมันก็คือความคิดความตรึกถึงนึกถึงตรองถึงคำนึงถึงเป็นธรรมดา
- เราให้ความสำคัญมั่นหมายมันมากเกินไปยิ่งสำคัญมันมากก็ยิ่งตรึกนึกถึงมันมาก
- เราจะไม่ใส่ใจไม่สนใจใดๆกับมันอีกมันจะเกิดขึ้นจะตั้งอยู่จะดับไปก็ช่างมัน
- เราไม่มีความติดข้องใจใดๆในมันแล้วมันจะตรึกถึงนึกถึงตรองถึงคำนึงถึงใดๆก็ช่างมันเพราะมันไม่มีความหมายใดๆแก่เรา
- ความตรึกนึกถึงนี้มันไม่มีความสำคัญใดๆแก่เราไม่มีค่าพอจะให้เราสำคัญใส่ใจกับมันเราไม่รู้สึกใดๆต่อมันอีกแล้ว
- พิจารณาให้เห็นสภาวะจริงของสิ่งที่เราตรึกนึ

	ผู้เขียน	หัวข้อ: สะกดจิตตนเองโดยไม่รู้ตัว (อ่าน 8538 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

สนทนาธรรม ฟังธรรม อ่านธรรมะ บทความธรรมะ หลักธรรมคำสอน กฎแห่งกรรม dhamma