สนทนาธรรม ฟังธรรม อ่านธรรมะ บทความธรรมะ หลักธรรมคำสอน กฎแห่งกรรม dhamma

ข้อความที่นำมานี้ คัดมาจากการจดบันทึกธรรมที่ได้ศึกษาเล่าเรียนในห้องเรียน ซึ่งเป็นข้อสังเกตที่เกิดขึ้นจากการทำความเข้าใจด้วยตัวเอง ซึ่งยังเป็นวิสัยปุถุชนที่ยังไม่เข้าถึงความเป็นอริยะ แต่ก็มีเนื้อหาสาระที่พอเป็นประโยชน์เป็นแนวทางอยู่บ้าง หวังว่าผู้มีปัญญาความสามารถจักได้นำไปต่อยอด ซึ่งจะนำไปสู่การค้นพบความจริงอันถูกต้องเที่ยงแท้ในกาลต่อไป

***

คำว่า จิต  กับคำว่า ใจ

ในคำบาลี ใช้คำว่า จิต เหมือนกัน  / แต่คำว่า ใจ ในคำบาลีใช้คำว่า มโน

มโน คือ ใจ หมายถึง จิตทั้งหมด / แต่ถ้าเรียกเฉพาะเจาะจง หรือ เอาบางส่วน ไม่เอาทั้งหมด จะใช้คำว่า จิต

ตัวอย่างคำว่า ใจ หรือ มโน ดังนี้
กรรม มี ๓ คือ กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม
ทุจริตมี ๓ คือ กายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต

ในพุทธภาษิตเช่น
มโน ปุพพังคมา ธัมมา มโน เสฏฐา มโน มยา -ธรรมทั้งหลาย มีใจเป็นหัวหน้า มีใจเป็นใหญ่ สำเร็จแล้วด้วยใจ..

************
แต่เมื่อหมายเอาบางส่วนของ ใจ จะใช้คำว่า จิต
เช่น กุศลจิต อกุศลจิต วิบากจิต กิริยาจิต
เช่น มหัคคตจิต  มัคคจิต  ผลจิต ณานจิต อภิญญาจิต


ในพุทธภาษิตเช่น
จิตเต อสังกิลิฏเฐ สุคติ ปาฏิกังขา - เมื่อจิตผ่องใสไม่เศร้าหมอง สุคติเป็นที่ไป