หากใครเคยไปเยือนโรงมหรสพทางวิญญาณ
ที่สวนโมกขพลามรามของท่านพุทธทาส ภิกขุ
ก็จะเห็นว่าในโรงมหรสพแห่งนั้น มีภาพ
ปริศนาธรรมมากมาย หนึ่งในภาพเหล่านั้นซึ่ง
ผู้เขียนประทับใจมากก็คือ ภาพ "หัวสมอง" กับ
"หัวใจ" วางอย่างสมดุลอยู่บนตาชั่ง สาระสำคัญ
ของปริศนาธรรมที่ว่านี้ก็คือ ในการทำอะไรก็ตาม
ควรจะยึดหลัก "ทางสายกลาง" โดยให้ "หัวสมอง"
ประสานกันอย่างได้สมดุลกับ "หัวใจ" เสมอ
หัวสมอง ก็คือ เหตุผล มโนธรรม และสติสัมปชัญญะ
หัวใจ ก็คือ อารมณ์หรือความรู้สึก
หัวสมองและหัวใจคือส่วนผสมซึ่ง ขาดไม่ได้ในชีวิต
ของคนเราคนที่ดำเนินชีวิตโดยใช้ แต่หัวสมอง
จะกลายเป็นคนที่เก่ง อัจฉริยะ รอบรู้ แต่จะ
ขาดความอ่อนโยน ขาดจิตสำนึกสาธารณะ
เห็นแก่ตัวและบางทียิ่งเก่งอาจ ยิ่งโกง
ส่วนคนที่ใช้แต่หัวใจนำทางก็มัก จะกลายเป็นคนที่
อยู่ในโลกแห่งความเพ้อฝัน โรแมนติก หรืออยู่
ในโลกแห่งความคิดฝัน อุดมคติมากกว่าโลก
แห่งความเป็นจริง และที่สำคัญมักกลายเป็นคนที่
ตกอยู่ในห้วงอารมณ์โลภ โกรธ หลง
อย่างง่ายดาย รักง่าย หลงง่าย เลิกง่าย
ฉุนเฉียวหงุดหงิดง่าย รู้สึกอย่างไรก็มักอ่อนไหว
ไปตามแรงเหวี่ยงของความรู้สึกนั้นๆ อย่างแรงโดยขาดความยับยั้งชั่ง ใจ
ต่อเมื่อใดก็ตามที่หัวสมองกับหัวใจ บรรเลงอย่าง
ประสานสอดคล้องกันจนเกิดสมดุล ชีวิตจึงจะ
ราบรื่นทั้งโลกของการเรียน
การงาน และความรัก แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อ
ใครสักคนหนึ่งตกหลุมรัก หัวสมองมักจะด้านชา
แต่หัวใจมักจะคึกคะนอง โลดโผนกระชุ่ม
กระชวยมากเป็นพิเศษ บางรายปล่อยหัวใจนำ
ทางจนเสียผู้เสียคน อกหักจากคนรักครั้งแรก
อาจถึงขนาดทำร้ายตัวเอง หรือทำร้ายคู่รักของตน
จนถึงแก่ชีวิตก็ได้ บางคนไม่ทำร้ายตัวเอง แต่ก็
ป่วยด้วยโรคทุกข์ซ้ำซากอย่างยาว นาน ด้วยเหตุนี้
เมื่อใดก็ตามที่เราเริ่มตกหลุ มรักใครสักคน ควร
ถามตัวเองว่า หัวสมองกับหัวใจของเราทำงาน
ร่วมกันดีอยู่หรือเปล่า
หรือหากจะมองอีกแง่หนึ่ง หัวสมองก็เหมือนกับ
แจกันซึ่งแข็งกร้าว ส่วนหัวใจก็เหมือนกับดอกไม้
ซึ่งอ่อนโยน ทั้งสองอย่างนี้มีคุณสมบัติไม่เหมือน
กันเลย แต่ถ้ามาอยู่ด้วยกันอย่างสมดุล เมื่อไหร่
แจกันและดอกไม้ก็ก่อให้เกิดความ งามได้อย่าง
ลงตัว ความรักของคนเราก็เช่นกัน ถ้าหัวสมอง
(แจกัน)และอารมณ์(ดอกไม้) สามัคคีกันประสม
กลมกลืนกันอย่างพอเหมาะพอเจาะ ไม่รักมากจน
งมงาย ไม่ยึดเหตุผลมากมายจนขาดชีวิตชีวา
ชีวิตรักของเราก็สดชื่น เบิกบาน ราบรื่นดำเนินไปอย่างสวยสดงดงาม
แต่การจะบริหารหัวสมองกับหัวใจ ไม่ใช่ของ
ง่ายเลย ผู้รู้แต่ก่อนท่านจึงมักเตือนคน ที่ตกอยู่ใน
ภวังค์รักว่า "ความรักมักทำให้คนตาบอด"
คาลิล ยิบราน มหากวี
ผู้มีพุทธิปัญญาเป็นเอกคนหนึ่ง ของโลกก็
กล่าวเตือนคนเริ่มมีความรักไว้ อย่างน่ารับฟังว่า
"...เพราะแม้ขณะที่ความรักสวมมงกุฎ ให้เธอ
มันก็จะตรึงกางเขนเธอ
และขณะที่มันให้ความเติบโตแก่เธอ นั้น
มันก็จะริดลอนเธอด้วย
แม้ขณะเมื่อมันไต่ขึ้นไปสู่ยอด สูง และลูบไล้กิ่งก้านอันแกว่งไกว่ ในแสงอรุณ
แต่มันก็จะหยั่งลงสู่รากลึก และเขย่าถอนตรงที่ยึดมั่นอยู่กับ ดินด้วย..."
ความรักจะบริสุทธิ์ งดงาม ก็ต่อเมื่อหัวสมองและ
หัวใจวางอยู่บนตาชั่งของความสัมพันธ์ อย่าง
สมดุล ถ้าเอียงไปข้างใดข้างหนึ่งมากเกิน ไป
ความรักซึ่งใครต่อใครมักมองว่า เป็นสิ่งสวยงาม
ก็จะกลายเป็นสิ่งแสนทรามได้ รักมากขนาดไหนก็
ทำร้ายได้มากขนาดนั้น เพราะความรักความชัง
เป็นปฏิภาคผกผันซึ่งกันและกัน ขึ้นลงผันแปร
โดยเกี่ยวเนื่องกันอย่างยากที่ จะแยกออก เหมือน
น้ำขึ้นน้ำลงมีผลโดยตรงกับแรง ดึงดูดจากพระจันทร์...
...เมื่อตกอยู่ในห้วงแห่งความรัก ควรหาทางชั่งดูหัวใจและหัว
สมองตัวเองอยู่บ่อยๆ ว่า สองสิ่งนี้ยังสมดุล
กันดีอยู่หรือไม่ อย่าริรักทั้งๆ ที่ยังหลับตา
แต่จงรักอย่าลืมตาอยู่เสมอ
ว.วชิรเมธี
จากหนังสือ: ธรรมะทำไม
